TER INLEIDING


Deze 90 brieven zijn geschreven aan mijn moeder op de vlucht met haar ouders, broers en zussen diep in Frankrijk. Per geluk na moeders overlijden op zolder gevonden, werden ze ontrafeld, gelezen en herlezen, gesorteerd en verwerkt tot in een soms ontroerend verhaal in een niet meer te vergane digitale blog.

Het is het verhaal van mijn moeder als een 20 jarige dochter van “Pee” van de Roobaert ( 50 j. ) met zijn vrouw ( 45 j. ) , zijn dochter Marguerite ( 19j) en twee kleine kinderen Georges ( 4j) en Antoinette ( 2j.) Zoon Achiel , 16 jaar, werd opgeroepen in het leger en stierf aan de typhus opgelopen in de tranchés. ( Zie achiuelvandamme.blogspot.com ), Martha, 19 jaar was bij haar meester als dienstmeid gebleven en mee met haar patron op de vlucht in Duitsland. ;Vier jaar was zij lang zoek geraakt.

De brieven zijn niet van Alix maar zijn dikwijls antwoorden van brieven die zij heeft geschreven maar jammer genoeg bij de geadresseerde zijn gebleven.

De brievenschrijvers; soldaten, familieleden en vrienden uit de streek zijn treffende getuigen over de miserie , angst en het oorlogsgeweld met heel wat wensen op hoop naar vrede en terugkeer .

Volg dus geregeld deze blog: vluchtelingenpost.blogspot.com

dinsdag 22 juni 2021

Een staal Gilw's dialect uit de brieven

 

De brieven  zijn geschreven in het dialect en in de stijl van toen.en zoals men sprak op zijn Gilw's. Men gebruikt ook dikwijls tussenwoorden als “Nu; Alix..., en “ Gij zegt of gij vraagt “ .

Men schrijft zonder leestekens ( punten en komma’s) , kennen de regel van d-t niet  noch het verschil tussen de "g" en "ch". en de enkele of dubbele klinkers bv. “ Wij hoopen of  weederkeeren” ” .Om een betere leesbaarheid heb ik  leestekens ingevoegd. Heel dikwijls is in de datum  het jaartal omgekeerd zoals 1961 i.p.v; 1916

Ge peinst dat wij allemaal dood zijn maar ‘t is geen waar, het is een tijd die mankiert ( ontbreekt) om te schrijven.                                                                                              

  •   We hebben deze maand gedaan gehad met de bitraepen,( suikerbieten)  dat was zaterdag gepasseerd acht dagen ( verleden week zaterdag) en nu zit ik in een ander werk, ik heb nog drie dagen bij een ander boer gewerkt aan zijn bitraepen  ( bieten)

  •  ik ben woensdag 15 november poester ( boerenwerker) genoemd, Ik heb nu voor het moment 27 koeien te bestellen ( bedienen). Ik moet al doen wat er aan te doen is en ik win een schoone dageure.( dagloon) . Ge zou moeten raen ( raden) ge zou moeten veele raen. Ik zal het de naaste keer op mijne brief zetten als  ik het  juiste weet.

  •  Maurice, Ik heb onze grote kamejonk ( camion) verkocht voor 750 fr.. Had het moeten voor den oorloge zijn ik had er geen 200 fr. voor gehad. Het waren maar de achterwielen meer die geheel goed waren en het ijzer. Ik heb nog de gareel en de zwingel en het arnas ( harnas) en mijn grote basche  ( zeil) maar ik zal dat niet verkoopen. Ge wit niet waar dat zouw kunnen te passe komen .                                                 
  • Jul, ik zouw moeten ( moest ik) ene wagonk heen (hebben) voor dat g’antworde weere heed      ( heeft) ik zouw niet wachten want het zouw altermee lang duuren heer (vooraleer) wij nog nekeer ( eens) een wagonk heen.(hebben). Het is voor mij stijf ( zeer)  wel, wij zullen dan de ruze( moeite) betalen                                                              
  • Weet gij niet hoe dat die sporte in het wiel gekomen is ? ( weet je hoe dat gebeurd is ?)

  • Het is niet meer leeflijk van de dierte

  • Het zouw alligte ( binnen kort) meugen gedaan zijn.

  • Hier moet ik hele dagen in mijn bed van den doktoor maar dat hangt mijn klooten uit. 

  • Cyrielle zijn slaapmaat is ook over 14 dagen berecht geweest, ik heb gemeend dat hij ging gaan zien naar de nunnen maar den duvel wilt niet doodgaan, hij zit reeds op, hij kan smooren en vloeken en goed keppen van de affaire.

 300 lans vlas

20 gemeten vlas

Vlas slijten, roten  zwingelen,

beeten (bieten)en bitraepen ,

aale voeren in een aalput

een zwingel van de wagen,

een kartang (soort landbouw werkman),

 geen sou trekken

 Niet kooplikke, veel te diere, 

 korte patienen ( klompen),

een palto ( mantel)

een contremaitre ( onderchef)   

zijn karot ( plan) trekken

met een blessure,

Iemand kullen

tranchee

 prisoniers,

in repos komen,

de barieren (slagbomen),

couverts (dekens)

het is een bitje geleen,    

Hulder stove

Verbastardeerd

Oren afgeknezen

Wieder, gieder , gijder  , zieder   ,hulder

Smooren

Met iedele ( leege) handen

Stekkerdraad

Bescheid geven

Propretaris

troplein

 

vrijdag 4 juni 2021

Naamlijst van overleden vrienden en kennissen vermeld in de blog


In de brieven vind men heel dikwijls de laconieke mare van kennissen die overleden zijn, hetzij gesneuveld in de oorlog of verongelukt of door ziekte, bijzonder de typhus.      Soms worden ze genoem In  d bij hun "lapnaan" of met hun bijzonderheid of waar men woonde, bij wie men werkte of van wie men familie is.


Camiel  Zn van Karel Puype  -               
Cyriel van Soie Bulcke -                      
Elie Soete dood geschoten in den tranché naast zijn broer -                                                 
FFrans Desmedt van den Oosthoek -                            
Hélène Denys van bij ’t onzent  ( Molenhoek)   
 Thérèse Buyse’s kind -   
 Camiel Debeuf die te Verstraetens met de peerden ging -                                                          Victor Van Walleghem die te Rène Myttenares was -                                                               Bruno Soens en dat onnoozel kind -                                                                                           De jongste knecht van D’hulsters -     
 Charles Nuytten van de Gheluwe molenhoek -                                                                
 De zoon van Jules Zoete en Jules Delthour, dood geschoten van de Duytsche omdat hij van zijn hof niet wilde gaan -        
Paul Haverbeke en Charles Woestijn uit Becelaere en zijn vrouw ( schoonouders van Ernest dewulf) dezelfde dag begraven te Vlamertinghe -
 Isidoor Vermont  de broer van Theofiel Vermont                                                  
De moeder van Camiel Dewitte-vermont is overleden in Pontoise -     
Drie dochters van Charles Puypens zijn dood in het hospitaal in St Omer -      
 De knecht van Ingelbeens  die te vrijen ging naar de dochter van August Vannoite, van Typhus                                                                                                                           
 Alida Desmet van den  Oosthoek     en  meester Detrieu , -  
 Maurice en Elza Samijn -                                                             
 De vrouw van Camiel Samijn -     
 Marie  Calies die getrouwd is met Ernest Masschelein en haar kindje -      
De vrouw van Vanfleteren  -      
De kleermaker van Gadeines van de Molenhoek -                  
 De dochter van Jan Bechard. -    
 De man  van Marie Vanmeenen zijn broeder die getrouwd was met de dochter van Charles den timmerman -
Twee zusters van René Vervaecke, Martha en Cesarie -   
 Martha Goemaere van Terhand -   
De vrouw van Achiel Brouwers .                                   
Albert en Camil Verbeke 
 Achiel Vandamme