TER INLEIDING


Deze 90 brieven zijn geschreven aan mijn moeder op de vlucht met haar ouders, broers en zussen diep in Frankrijk. Per geluk na moeders overlijden op zolder gevonden, werden ze ontrafeld, gelezen en herlezen, gesorteerd en verwerkt tot in een soms ontroerend verhaal in een niet meer te vergane digitale blog.

Het is het verhaal van mijn moeder als een 20 jarige dochter van “Pee” van de Roobaert ( 50 j. ) met zijn vrouw ( 45 j. ) , zijn dochter Marguerite ( 19j) en twee kleine kinderen Georges ( 4j) en Antoinette ( 2j.) Zoon Achiel , 16 jaar, werd opgeroepen in het leger en stierf aan de typhus opgelopen in de tranchés. ( Zie achiuelvandamme.blogspot.com ), Martha, 19 jaar was bij haar meester als dienstmeid gebleven en mee met haar patron op de vlucht in Duitsland. ;Vier jaar was zij lang zoek geraakt.

De brieven zijn niet van Alix maar zijn dikwijls antwoorden van brieven die zij heeft geschreven maar jammer genoeg bij de geadresseerde zijn gebleven.

De brievenschrijvers; soldaten, familieleden en vrienden uit de streek zijn treffende getuigen over de miserie , angst en het oorlogsgeweld met heel wat wensen op hoop naar vrede en terugkeer .

Volg dus geregeld deze blog: vluchtelingenpost.blogspot.com

dinsdag 6 april 2021

Over taal en letterkunde in de brieven

 

 

0ver de schrijftaal, stijl, en het dialect in de brieven.

 

 Bijna steeds begint men hun brief met een inleiding als:

 “ Ik neem de pen ( of potlood) in mijn hand om u enkele reken te schrijven en de staat mijner gezondheid kenbaar te maken verhopende dat u de brief in dezelfde staat zal vinden.”                                                                                                                                                          

  Als  slot schrijft men::

“ Ik zal mijn brief sluiten de hand van verre reikende”.

Soms staat er bij “ en later of als de oorlog gedaan is  van dichte” of  “ ik ga sluiten met de pen en niet met het hert”.

Er zijn ook een paar andere meer zeggende slotzinnen

zoals die van soldaat Leon Hosdez 

“ Ziet in korte woorden uit het diepst van mijn hart voor u en geheel uw familie en welke ik u  bid  aan te nemen.”

 of deze poëtische van soldaat Sylveer Durnez:

“  Nu sluit ik mijne brief met de pen maar niet met het hart. In achting groet ik u     papier vertrek van  van hier door water, velden  en wind tot dat het zijn neeve Moritz Buyse vindt; “.

 

Dikwijls zijn het antwoorden op brieven die zij van Alix ontvangen hebben dan leest men

“ Ik heb met veel plijzier uw brief ontvangen ziende dat gij nog allen in goede gezondheid zijt”..

 

De brieven  zijn geschreven in het dialect en zoals men spreekt ook met

als “Nu; Alix..., en “ Gij zegt of gij vraagt “ en in de stijl van deze tijd. Soms vlug gekrabbeld op willekeurige blaadjes en bij soldaten aan gebrek aan papier of een comfortabele schrijfplaats of tijdens zijn oponthoud aan het front.          I

Men schrijft zonder leestekens ( punten en komma’s) , kennen de regel van d-t niet  noch het verschil tussen de "g" en "ch". en de enkele of dubbele klinkers bv. “ Wij hoopen of  weederkeeren” ”

.Om een betere leesbaarheid heb ik  leestekens ingevoegd. Heel dikwijls is in de datum  het jaartal omgekeerd zoals 1961 i.p.v; 1916

Enkele dialectwoorden uit de landbouw: 

300 lans en 130 aren land, 20 gemeten vlas om te slijten, roten en te zwingelen, beeten (bieten) en bitraepen , aale voeren in een aalput,, een zwingel van de wagen,, een kartang (soort landbouw werkman),

Hier schrijft men Gilw’s: 

Jul, ik zouw moeten ( moest ik) ene wagonk heen (hebben) voor dat g’antworde weere heed( heeft) ik zouw niet wachten want het zouw altermee lang duuren heer (vooraleer) wij nog nekeer ( eens) een wagonk heen.(hebben)”Het is voor mij stijf ( zeer)  wel, wij zullen dan de ruze( moeite) betalen”;

Weet gij niet hoe dat die sporte in het wiel gekomen is ? ( weet je hoe dat gebeurd is ?”

 

Het is een bitje geleen -  Het zouw alligte ( binnen kort) meugen gedaan zijn.

 

 

 de barieren (slagbomen),- geen sou trekken - niet kooplik van de veel dierte - 

korte patienen ( klompen)-  een palto ( mantel)-  een contremaitre ( onderchef)“   

Hier moet ik hele dagen in mijn bed van den doktoor maar dat hangt mijn klooten uit. 

 

Cyrielle zijn slaapmaat is ook over 14 dagen berecht geweest, ik heb gemeend dat hij ging gaan zien naar de nunnen maar den duvel wilt niet doodgaan, hij zit reeds op, kan smooren en vloeken en goed keppen van de affaire.

 

‘k heb onze grote kamejonk ( camion) verkocht voor 750 fr.. Had het moeten voor den oorloge zijn ik had er geen 200 fr. voor gehad. Het waren maar de achterwielen meer die geheel goed waren en het ijzer. Ik heb nog de gareel en de zwingel en het arnas ( harnas) en mijn grote basche maar ik zal dat niet verkoopen. Ge wit ( weet) niet waar dat zouw kunnen te passe komen (waarvoor dat nog kan dienen) .

 


Een staaltje dialect uit de brief van Six Nelliy

Maurice,

Ge peinst dat wij allemaal dood zijn maar ‘t is geen waar, het is een tijd die mankiert ( ontbreekt)  We hebben deze maand gedaan gehad met de bitraepen,( suikerbieten)  dat was zaterdag gepasseerd acht dagen en nu zit ik in een ander werk, ik heb nog drie dagen bij een ander boer gewerkt aan zijn bitraepe  ( bieten) ik ben woensdag 15 november poester ( boerenwerker) genoemd,Ik heb nu voor het moment 27 koeien te bestellen. Ik moet al doen wat er aan te doen is en ik win een schoone dageure.( dagloon)  Ge zou moeten raen ( raden) ge zou moeten veele raen. Ik zal het de naaste keer op mijne brief zetten t ik het niet juiste weet.

Maurice wij hebben verleden week een brief gehad van. Ik heb het bijna vergeten. Ik heb onze grote kamejonk ( camion) verkocht voor 750 fr.. Had het moeten voor den oorloge zijn ik had er geen 200 fr. voor gehad. Het waren maar de achterwielen meer die geheel goed waren en het ijzer. Ik heb nog de gareel en de zwingel en het arnas ( harnas) en mijn grote basche  ( zeil) maar ik zal dat niet verkoopen. Ge wit niet waar dat zouw kunnen te passe komen..

Geen opmerkingen:

Een reactie posten